14.02.2024.- Veliki kašalj ili takozvani magareći kašalj, gotovo iskorenjena bolest, u 2023. registrovan je u Srbiji u većem broju nego prethodne tri godine. Pojava velikog kašlja pokazuje da jedan broj roditelja odlaže redovnu imunizaciju dece, kažu stručnjaci. I ne samo veliki kašalj, u Srbiji su do sada potvrđena četiri slučaja malih boginja i u sva četiri slučaja reč je o nevakcinisanim osobama. I ovde stručnjaci upozoravaju da morbile nisu samo problem kod nas, te da je nedopustivo da u 21. veku deca umiru od infektivnih bolesti za koje već postoje vakcine. Morbile je odavno trebalo da odu u zaborav jer se vakcinacija u Srbiji sprovodi od 1968. godine.
Podstaknuti ovim informacijama upitali smo nadležne u Zavodu za javno zdravlje Pančevo da nam detaljnije objasne šta je to imunizacija, od kojih sve bolesti štiti, da li je imunizacija obavezna, u kom uzrastu se prima koja vakcina i da li ima onih roditelja koji odbijaju da vakcinišu svoje dete? Na ova pitanja odgovorila nam je Načelnik centra za prevenciju i kontrolu bolesti Mr sci med. dr Slađana Tomić specijalista epidemiologije.
„Imunizacija je jedina pouzdana i efikasna mera u sprečavanju bolesti, komplikacija bolesti, smrti od određenih zaraznih bolesti, a koja je zakonski regulisana.
Za sprovođenje obavezne imunizacije nije potreban pisani pristanak lica, zakonskog zastupnika deteta, odnosno lica lišenog poslovne sposobnosti. Obavezna imunizacija se ne može odbiti, osim u slučaju postojanja privremene ili trajne kontraindikacije, koju utvrđuje doktor medicine odnosno Stručni tim za kontra-indikacije.
Prema članu 32. Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti („Službeni glasnik RS“, broj 15/16, 68/2020 i 136/2020) za boravak dece u predškolskim i školskim ustanovama, kao i u ustanovama za smeštaj dece bez roditeljskog staranja neophodno je da dete bude kompletno vakcinisano svim predviđenim vakcinama prema uzrastu, osim u slučaju postojanja privremene ili trajne kontraindikacije, koju utvrđuje doktor medicine odnosno Stručni tim za kontraindikacije.“
Zakon o zaštiti stanovništva
Vakcinacija se sprovodi na osnovu člana 66. Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti („Sl. glasnik RS”, broj 15/2016, 68/2020 i 136/2020), člana 14. Pravilnika o imunizaciji i načinu zaštite lekovima („Sl. glasnik RS”, broj 88/2017, 11/2018, 14/2018, 45/2018, 48/2018, 58/2018, 104/2018, 6/2021, 52/2021 i 66/2022), Pravilnika o programu obavezne i preporučene imunizacije stanovništva protiv određenih bolesti („Sl. glasnik RS”, broj 23/2023) i Stručno-metodološko uputstvo za sprovođenje obavezne i preporučene imunizacije stanovništva.
Kalendar imunizacije predstavlja redosled davanja vakcina u odnosu na uzrast i predstavlja vodič za sprovođenje obavezne, zakonom propisane vakcinacije.
| Vrsta vakcine | Uzrast u kome se daje | Bolesti od kojih štiti |
| BCG | Na rođenju | Ona štiti od milijarne (raširene) tuberkuloze i tuberkuloznog meningitisa |
| Hep. B za decu | na rođenju, zatim sa navršenih mesec dana i sa navršenih šest meseci života | Ona štiti dete od zarazne žutice tipa B |
| DTaP IPV Hib (Pentaxim) | u 3 doze – prva doza vakcine se daje detetu u 3. mesecu (sa navršena dva meseca), druga doza sa navršenih tri i po meseca, treća doza se daje u 6. mesecu (sa navršenih pet meseci). Godinu dana posle treće doze kombinovane vakcine sprovodi se prva revakcinacija i vaše dete dobija četvrtu dozu navedenih vakcina. | štiti od pet različitih bolesti: dečije paralize, difterije, tetanusa, velikog kašlja i oboljenja izazvanih Hemofilusom influence tipa B. |
| DTaP-IPV (Tetraxim) | u 7. godini života deteta (pre polaska u OŠ) | četvorovalentnom vakcinom (DTaP, IPV) štiti od četiri različitih bolesti: difterije, tetanusa, velikog kašlja i dečije paralize, |
| PCV | u 3. mesecu (sa navršena dva meseca) i u 6. mesecu (sa navršenih pet meseci). Revakcinacija ovom vakcinom obavlja se u 2. godini života deteta (između 12 i 18 navršenih meseci). | Vakcina protiv oboljenja izazvanih streptokokusom pneumonije |
| MMR | Sa navršenih 12 meseci (najkasnije 15 meseci) i revakcinacija u 7. godini života deteta (pre polaska u OŠ) | Kombinovana vakcina protiv malih boginja, zaušaka i rubele |
| dT | U 14 godini ( završni razred OŠ) | Protiv difterije i tetanusa |
Što se tiče roditelja koji odbijaju da vakcinišu svoje dete, u Domu zdravlja Kovin kažu da postoje takvi primeri u kovinskoj opštini, a o kom tačno broju roditelja se radi nismo dobili informaicju. Kaznena politika za roditelje koji odbijaju da vakcinišu dete postoji još od 2016. godine i propisana je Zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti. Prema važećem Zakonu, kazna je iznosila 50.000 dinara. Prema novim rešenjima, prva kazna bi bila 30.000 dinara. Ako roditelj plati kaznu, a ne vakciniše dete, sleduje mu ponovni susret sa sudijom, koji za taj teži oblik prekršaja može da ga kazni sa 150.000 dinara.
Priredio M.Lj.
